Z aparatem przez świat

Czersk: Zamek książąt mazowieckich

Kiedy Warszawa była jeszcze niewielką osadą, nad całym regionem górował inny gród nad Wisłą. I nie był to Wawel, na którym trwała ciągła walka o władzę zwierzchnią nad pozostałymi dzielnicami kraju. W tę walkę angażowali się także książęta mazowieccy, którzy ukuli sobie bezpieczne gniazdko na wzgórzu w Czersku. Dziś można podziwiać całkiem imponujące pozostałości tego zamku.

Pradawne dzieje

Czersk to obecnie niepozorna, trochę senna miejscowość, gdzie na rynku można kupić lokalne wyroby, a niedaleko spokojnie meandruje Wisła. O atrakcyjności turystycznej miejscowości mówią tylko rozłożone przy rynku stragany, na których obok lokalnych przysmaków, tj. chałwa czy miód, możemy kupić wszędobylskie, chińskie pamiątki.

Mijamy tutejszy, trochę zaniedbany kościół, aby naszym oczom ukazała się obronna fosa, przerzucony nad nią most i w końcu ceglana twierdza pamiętająca czasy średniowiecza. Choć historia tego miejsca jest dużo, dużo dłuższa…

Czerskie wzgórza były zasiedlane przez ludzi już w I wieku p.n.e. Na miejscu, w którym później wyrósł zamek, chowano zmarłych.

W VII wieku n.e. osadę założyli tu niedawno przybyli Słowianie. Być może powstał już wtedy jakiś warowny gród, który uległ zniszczeniu. Kilka kolejnych fortyfikacji powstałych na tym miejscu także nie doczekało naszych czasów.

Legenda głosi, że zamek w Czersku zbudował Magnus Haroldson – syn króla Anglii Harolda II, który musiał ratować życie ucieczką po przegranej bitwie pod Hastings w 1066 roku. Na angielskie pochodzenie wskazuje chociażby nietypowy herb Księstwa Czerskiego, na którym widnieje wiwerna. Nazywany również smokiem gad był nieużywany na ziemiach polskich, gdyż utożsamiany był z szatanem. Herb ten zaś popularny był właśnie na Wyspach Brytyjskich. Dodatkowo, na wzgórzu czerskim odkopano wiele grobów z tamtych czasów, w tym jeden należący na pewno do znamienitego rycerza, pochowanego z mieczem i włócznią. I choć historycy są sceptyczni, być może w legendzie jest ziarnko prawdy?

Książęta Mazowieccy w Czersku

Kolejne losy zamku czerskiego kształtowali już znani nam z lekcji historii Polski. Gród odbudował nie kto inny jak słynny Konrad Mazowiecki. Ten sam, który do Polski sprowadził Krzyżaków. Książę władający Mazowszem zdecydował się przenieść ośrodek władzy właśnie do Czerska, a do tego potrzebował warownego, bezpiecznego grodu. Zniszczono wówczas wszystkie miejsca pochówku, wyrównano teren i postawiono reprezentacyjną warownię.

Wiek XIV to powolny upadek Czerska jako stolicy Mazowsza. Wisła zmieniła swój bieg, oddalając się od wzgórza zamkowego sprawiła, że stało się ono mniej atrakcyjne. Jednocześnie na znaczeniu zaczęła zyskiwać pobliska Warszawa. I prawdopodobnie Czersk całkiem straciłby swoją wagę, gdyby nie książę Janusz I Starszy.

To właśnie jemu zawdzięczamy ceglany, gotycki zamek, którego imponujące ruiny do dziś możemy podziwiać. Murowaną budowlę zaczęto wznosić pod koniec XIV wieku i ukończono najprawdopodobniej zanim wojska mazowieckie ruszyły z Władysławem Jagiełło pod Grunwald. I zapewne dzięki tej wyprawie kojarzycie księcia Janusza i jego małżonkę Danutę Annę – upamiętnionych przecież przez Sienkiewicza w Krzyżakach.
Dalsza historia Czerska to wzloty i upadki. Stolicą Mazowsza oczywiście była już Warszawa. Ważną funkcję pełnił również Płock i choć zamek w Czersku był trochę zapomniany, wciąż lubili go książęta mazowieccy, a także sama królowa Bona, która przejęła ziemie czerskie po ostatecznym wcieleniu Mazowsza do Korony. W Czersku zainwestowała w winnice, które według legendy zasiała własną ręką. To także królowa Bona rozbudowała Zamek w Czersku w drugiej połowie XVI wieku.

Widok z wieży zamkowej w Czersku

Czersk: Ruiny zamku

Upadek Czerska oraz tutejszego zamku to historia upadku całego kraju. Najpierw miasto spalili wycofujący się Szwedzi. Potem ziemie i zamek plądrowali Kozacy i Węgrzy. Czersk upadł i już się nie podniósł.

Pierwsze prace konserwatorskie zaczęły się już na początku XX wieku, które kontynuowano po II wojnie światowej. Dzisiaj zamek w Czersku to jedne z najbardziej okazałych ruin w całej Polsce. Świetnie zachowane mury wraz z trzema wieżami, wznoszą się na skarpie i przyciągają turystów. Na dziedzińcu zorganizowano średniowieczne atrakcje – kramy z drewnianymi mieczami i innymi pamiątkami, knajpkę czy atrakcje dla dzieci, tj. strzelanie z łuku. Zamek organizuje także liczne wydarzenia, pikniki średniowieczne czy koncerty.

Na jedną z wież można się wdrapać stromymi i krętymi schodami. Warto, bo okolica z góry prezentuje się naprawdę ładnie i można sobie wyobrazić dlaczego to właśnie czerskie wzgórze wybrano na siedzibę władcy Mazowsza.

Piknik średniowieczny