Kwiatoń: Cerkiew p.w. św. Paraskewy
Gdzieś w zapomnianej trochę krainie, na odludziu, pośród niewysokich szczytów znajduje się szereg niezwykłych, drewnianych budowli. Pomimo ich oddalenia od uczęszczanych przez większość szlaków, w 2013 roku zespół cerkwi został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Poznajcie dzisiaj jedną z nich – cerkiew p.w. św. Paraskewy w Kwiatoniu.
Kwiatoń to niewielka wieś w Beskidzie Niskim. Leży na południe od Jeziora Klimkowskiego, na drodze z Uścia Gorlickiego do Gładyszowa. I pewnie nie wyróżniałaby się niczym, i pewnie nikt by o niej nie usłyszał, gdyby nie niezwykła cerkiew greckokatolicka, postawiona tutaj w drugiej połowie XVII wieku.
Drewniana cerkiew p.w. św. Paraskewy zbudowana została jako świątynia łemkowska. To właśnie tajemniczy lud Łemków od wieków zamieszkiwał te tereny i wznosił drewniane cerkwie aż do czasów Akcji Wisła, kiedy to miejscowa ludność została wysiedlona. Opustoszały całe wsie, miejscowości popadły w zapomnienie, a po społeczności Łemków pozostały tylko opuszczone chaty, przydrożne krzyże, dzikie sady czy właśnie drewniane kościółki.
Świątynia jest świetnym przykładem stylu łemkowskiego, zachodniego. Podzielona na 3 części: prezbiterium, nawę i babiniec. Prezbiterium od nawy oddziela zdobiony ikonostas. Do nawy nie mogły wejść kobiety, stąd trzecie pomieszczenie zwane babińcem. Babiniec zwieńczony jest najwyższą wieżą. W Kwiatoniu dostawioną w 1743 roku.
Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu to konstrukcja zrębowa, czyli zbudowana z poziomych belek połączonych ze sobą na narożach. Wokół wieży jest tzw. zachata – przestrzeń pod okapem, zastawiona lekkimi deskami. Całość zwieńczona jest gontem
Wnętrze cerkwi zachwyca. Bogate polichromie są wspaniale zachowane. Ikonostas zaś pochodzi z początku XX wieku i jest autorstwa polskiego malarza Michała Bogdańskiego.
Po Akcji Wisła, kiedy to Łemków wysiedlono z ich ziem, cerkiew przekształcono na kościół rzymsko-katolicki. W sumie dzięki temu, że był użytkowany, możemy go dzisiaj podziwiać w tak dobrym stanie.
A kim była patronka świątyni? Nie ukrywam, że imię Paraskewa mnie zaciekawiło, więc postanowiłem zbadać sprawę. Otóż św. Paraskewa pochodziła z Bułgarii i jest świętą kościoła prawosławnego. Jej imię oznacza piątek i czczona jest głównie na Bałkanach. Grób św. Paraskewy odnajdziemy w dzisiejszym Jassy, w Rumunii.
Uzbrojeni w ten fragment wiedzy, zajrzyjcie do Kwiatonia w trakcie wędrówki przez Beskid Niski. Warto!
Świątynią opiekuje się pan Jan Hyra, 18 351 61 87 lub 660 105 342, janhyra@interia.eu.
Jeżeli chcecie obejrzeć jej wnętrze, należy skontaktować się z przewodnikiem.
